Ένας μακαρίτης ιδιοκτήτης ΕΒΓΑ διάβαζε την επομένη της δημοσιοποίησής της τη διακήρυξη της 3ης Σετεμβρίου και με ρώτησε αν την είχα διαβάσει. Ήταν καταφανώς γοητευμένος, αν και εκ των υστέρων κατάλαβα πως γοητευόταν περισσότερο από τον Ανδρέα Παπανδρέου, από ό,τι από τα κείμενα. Δεν θυμάμαι τώρα τι ακριβώς του απήντησα, όμως το κείμενο αυτό ήταν δυνατό και άσκησε απάνω μου επιρροή. Ήμουν μέλος της Αντιδικτατορικής ΕΦΕΕ στον τελευταίο χρόνο της δικτατορίας. Οργανώθηκα το 1973 στη Θεσσαλονίκη, μετά την εκεί κατάληψη του Πολυτεχνείου, στην οποία βέβαια ήμουν παρών, και προσχώρησα αυτομάτως στην Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Κίνηση, συνεπώς η διακήρυξη με επηρέασε ως αριστερό νεαρό πολίτη. Όταν αργότερα εγκατέλειψα την κομμουνιστική αριστερά και ασπάστηκα τη σοσιαλδημοκρατία και τα προτάγματα της εκσυγχρονιστικής ελληνικής κεντροαριστεράς και οργανώθηκα στο ΠΑΣΟΚ, η 3η Σεπτέμβρη αποτέλεσε το καταστατικό κείμενο και της δικής μου πολιτικής συμμετοχής. Είχα, όμως, αρχίσει να καταλαβαίνω την ιστορικότητα, όχι απλώς την ιστορία, των εννοιών, των διακηρύξεων, των πολιτικών προταγμάτων. Έτσι δεν επιχειρούσα να περάσω από έλεγχο τις διατυπώσεις του κειμένου, αλλά να μείνω στα μηνύματά του. Αυτό προτείνω και σήμερα σε κάθε αναγνώστη του.
Πέρασαν δεκαετίες από την 3η Σεπτεμβρίου. Το ΠΑΣΟΚ κυβέρνησε τον τόπο για πάνω από δύο από αυτές και ήταν το κόμμα που άλλαξε την Ελλάδα. Παρακαταθήκη του είναι η δημιουργία της μεγάλης και ικανοποιημένης μεσαίας τάξης, ο πατριωτισμός που είναι ένας και μόνος και φυσικά δεν διακρίνεται σε νέο και παλιό, σύγχρονο και πεπαλαιωμένο, η τοπική αυτοδιοίκηση όλων των βαθμών, η ένταξη στην ΟΝΕ, το ΕΣΥ, ο ΕΟΠΥΥ, το πανελλήνιο ΙΚΑ, η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και πάρα πολλά άλλα. Ίσως, πλην της ένταξης στην ΕΟΚ, δεν υπάρχει μεγάλο επίτευγμα που να μην έχει γίνει επί ημερών του ΠΑΣΟΚ. Πανεπιστήμια, οδικά δίκτυα, κλειστά γυμναστήρια, νοσοκομεία και μικρότερες μονάδες υγείας κλπ κλπ. Είμαι πολύ υπερήφανος που ανήκω σε αυτό το κόμμα.
Εορτάζουμε την επέτειο της 3ης Σεπτεμβρίου και φέτος, το 2020. Όποιος ξέρει το παρελθόν μπορεί να βαδίσει στο παρόν και το μέλλον. Ωστόσο αυτό δεν αποτελεί προτροπή για νοσταλγία. Η νοσταλγία δεν αποτελεί λόγο πολιτικής ύπαρξης που τον συμμερίζονται οι πολλοί. Και οι νοσταλγοί πολιτικοί δεν είναι ελκυστικοί. Ο χρόνος είναι ανίκητος. Ένας νέος είκοσι ετών ήταν νεογέννητο βρέφος όταν μπήκαμε στην ΟΝΕ. Ό,τι και να του πεις για νοσοκομεία και οδικά δίκτυα, για γυμναστήρια και πανεπιστήμια σπάνια μπορείς να τον επηρεάσεις πολιτικά, με βάση ότι το ΠΑΣΟΚ τα εμπνεύστηκε και τα κατασκεύασε. Τα θεωρεί δεδομένα όλα αυτά ο νέος άνθρωπος. Γιορτάζουμε, λοιπόν, την 3η Σεπτεμβρίου όχι ως παλαίμαχοι του Β Παγοσμίου Πολέμου που παρελαύνουν, όσοι απέμειναν γεμάτοι παράσημα, αλλά ως σύγχρονοι πολιτικοί. Ως πολιτικά υποκείμενα με δράση για το παρόν και το μέλλον κι όχι ως νοσταλγοί. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως πρώτος ο ιδρυτής μας μίλησε για χρονοντούλαπο.
