ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΒΕΡΔΟΥ, ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΓΟΡΗΤΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ, ΣΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ
ΑΘΗΝΑ, 18 Νοεμβρίου 2019
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Στην Ολομέλεια της προτείνουσας Βουλής με θέμα ημερήσιας διάταξης την αναθεώρηση του Συντάγματος δύο φορές και στην παρούσα Θ Αναθεωρητική Βουλή άλλες δύο φορές, κατέθεσα τη διαπίστωση και θέση μου, πως εδώ και πολλά χρόνια κύρος από το κύρος του Συντάγματος δεν μπορεί πια κανείς να αντλήσει.
Με την πτώση της δικτατορίας ο κλάδος του Συνταγματικού Δικαίου ξεχώρισε από τους λοιπούς κλάδους της Νομικής, απέκτησε τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κύρος και οι σχετικές συζητήσεις γίνονταν ενώπιον ενός ευρύτατου κοινού. Τα Ιουλιανά και ο εξαναγκασμός σε παραίτηση του Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, η κατάλυση της Δημοκρατίας, το Δημοψήφισμα του 1974, το Σύνταγμα του 1975, η αναθεώρησή του το 1986 και η τότε σύγκρουση ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, η επιτυχής τότε απόπειρα να υπερβεί η Ελλάδα τον εθνικό διχασμό, τον εμφύλιο και τη διαρκή πολιτική πόλωση αποτέλεσαν τις αιτίες του ευρύτατου πολιτικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος που προκαλούσαν οι συζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις γύρω από το Σύνταγμα.
Πολλοί πολιτικοί και κόμματα προσπάθησαν να επωφεληθούν από την εντύπωση που προκαλούσαν στους πολίτες οι περί το Σύνταγμα συζητήσεις. Σταδιακά, όμως, το ενδιαφέρον της γνώμης των περισσοτέρων πολιτών για το Σύνταγμα μειωνόταν. Και οι εξάρσεις του ενδιαφέροντος άρχισαν να περιορίζονται στις δίκες που διεξάγονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας και που αφορούν ειδικά τμήματα της κοινωνίας, ολιγάριθμα ή πολυάριθμα. Τη νέα αυτή κατάσταση συνειδητοποίησα όταν διατύπωσε τις επί του Συντάγματος και των θεσμών προτάσεις του το νεοϊδρυθέν τότε κόμμα του κ. Αβραμόπουλου. Δεν απασχόλησαν όμως.
Έκτοτε όσες προσπάθειες έγιναν να αποσπαστεί η κοινή γνώμη με αναθεωρητικές του Συντάγματος πρωτοβουλίες έπεσαν στο κενό. Τελευταίο και πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι πρωτοβουλίες του πρώην Πρωθυπουργού. Πρέπει να γίνει από όλους κατανοητό, πως κύρος από το κύρος του Συντάγματος δεν μπορεί πια να αντλήσει κανείς.
Για να προσέξουν οι πολίτες τα αναθεωρητικά του Συντάγματος διαβήματα πρέπει οι σχετικές προτάσεις και οι πραγματωνόμενες αλλαγές να τους αφορούν. Και η παρούσα αναθεώρηση εκ του αποτελέσματος προκύπτει πως δεν τους αφορά καθόλου. Οι εργασίες τόσο της προτείνουσας Βουλής, όσο και της παρούσας Θ Αναθεωρητικής πέρασαν κάτω από τα ραντάρ του δημόσιου ενδιαφέροντος. Κι αν δεν συσχετιζόταν η αναθεώρηση με την ψήφο των εκτός Ελλάδας ευρισκομένων Ελλήνων, τότε κανείς δεν θα έδινε έστω και λίγο από το χρόνο του για να ασχοληθεί με την Αναθεωρητική Βουλή. Και δικαίως, αφού πέραν του άρθρου 86, σχεδόν όλες οι άλλες διατάξεις που θα αναθεωρηθούν αφορούν θέματα που δημιούργησε η δυστροπία, ο δικολαβισμός των πολιτικών ηγεσιών και η μεταξύ τους πόλωση. Με άλλα λόγια υποστηρίζουμε την άποψη, πως αυτή η αναθεώρηση έτσι όπως κατέληξε, με τον παραμερισμό των θεμάτων που αφορούν τον άνθρωπο με όλες τις ιδιότητές του, ως πολίτη, ως διοικούμενου, ως κοινωνικώς αδύναμου, ως φορέα δικαιωμάτων, ως μέλους της κοινής οικονομίας θα μπορούσε και να αποφευχθεί. Αυτά είναι τα βασικά θέματα που αφορούν ή δεν αφορούν μία αναθεώρηση κι όχι οι ψευδο-ιδεολογικές αναφορές.
Εν σωτηρίω έτει 2019 Αναθεώρηση που δεν θίγει τη γραφειοκρατία στη Διοίκηση και τη Δικαιοσύνη, ή που δεν ακουμπά το άρθρο 16, δεν έχει νόημα. Αρκεί να σκεφτούμε, πως η επομένη θα γίνει μετά από εννέα χρόνια! Πολύς χρόνος χαμένος για τις Ελληνίδες και τους Έλληνες! Τελικά το πολιτικό σύστημα της χώρας μας έχει ταλέντο κι έφεση στη σπατάλη του χρόνου των πολιτών.
Η Νέα Δημοκρατία δεν άκουσε την εισήγησή μας να ακυρωθεί αυτή η αβαθής Αναθεώρηση και να προταθεί νέα για την επόμενη Βουλή. Κι αφού έτσι επέλεξε, τότε πρέπει να προσπαθήσουμε να ασκήσουμε όσο μπορούμε καλύτερα τα καθήκοντά μας και να επιλέξουμε και να ψηφίσουμε όχι μόνο τις βέλτιστες λύσεις, αλλά και τις βέλτιστες διατυπώσεις των αναθεωρούμενων διατάξεων.
Προσοχή εδώ! Τα τυχόν λάθη μας θα τα πληρώσει ο εφαρμοστής του Δικαίου και τελικώς ο πολίτης. Και η όποια διόρθωση παροράματος θα πρέπει να περάσουν εννιά χρόνια για να καταστεί δυνατή! Και δεν κοινοτοπώ. Από την πλειοψηφία της προτείνουσας Βουλής διέφυγε η παρ.5 του άρθρου 41, ενώ πρότεινε την αναθεώρηση του άρθρου 32 παρ.4 και την κατάργηση της διάλυσης της Βουλής επί μη εκλογής Πρόεδρου της Δημοκρατίας. Κι έτσι θα έχουμε στο Σύνταγμά μας μια «νεκρή» διάταξη.
Κι ακόμη, από την πλειοψηφία της Επιτροπής για την Αναθεώρηση του Συντάγματος έγινε το λάθος, αντί να προταθεί η κατάργηση των άρθρων 114 και 115, τα οποία εμπεριείχαν μεταβατικές διατάξεις το 1975 και των οποίων το ρυθμιστικό περιεχόμενο έχει εξαληφθεί, προτείνεται η αντικατάσταση της παρ.1 του άρθρου 114 και των παρ. 1 και 2 του άρθρου 115!!! Το λάθος ήταν οφθαλμοφανές και επανειλημμένα πρότεινα στην πλειοψηφία να το διορθώσει. Να, όμως, που όταν είναι να γίνει ένα λάθος, τελικώς δεν αποφεύγεται. Γι΄αυτό ακριβώς το λόγο πρέπει να αγνοήσουμε το σχετικό χωρίο της διανεμηθείσας έκθεσης και να λάβουμε υπόψη μας πως σε ψηφοφορία την Δευτέρα θα τεθεί η κατάργηση ολόκληρων των άρθρων 114 και 115. Προτείνω επ’αυτού, να δραστηριοποιηθεί και η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής. Πριν αναφερθώ στα υπό αναθεώρηση άρθρα κρίνω σκόπιμο να κάνω μία αναφορά στις λεγόμενες “κατευθύνσεις” που δίνει προτείνουσα Βουλή στην Αναθεωρητική. Κατευθύνσεις δεν υπάρχουν. Το άρθρο 110 δεν τις περιλαμβάνει. Αλλά επ΄αυτού θα τοποθετηθώ αύριο.
Όπως έδειξαν οι ψηφοφορίες στην προτείνουσα Βουλή, αλλά και στην Επιτροπή της παρούσας Αναθεωρητικής τα άρθρα που πρόκειται τελικά να αναθεωρηθούν είναι οκτώ και ίσως εδώ στην Ολομέλεια γίνουν εννέα.
Και συγκεκριμένα: το άρθρο 32 παρ.4 περί αποσύνδεσης της εκλογής του ΠτΔ από τη διάλυση της Βουλής, το άρθρο 62 περί βουλευτικής ασυλίας, το άρθρο 68 περί των εξεταστικών επιτροπών ως δικαιώματος και της μειοψηφίας, το άρθρο 86 για την ποινική ευθύνη των Υπουργών, το άρθρο 96 παρ.5 περί στρατοδικείων, το άρθρο 101Α περί των ανεξάρτητων αρχών, το άρθρο 21 περί ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, το άρθρο 54 παρ.4 για την ψήφο των Ελλήνων που βρίσκονται στο εξωτερικό και ίσως το άρθρο 73, ώστε να συμπεριληφθεί σε αυτό και η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, πρότασή μας, ως προς την οποία η ΝΔ δήλωσε πως δεν την αποκλείει.
Από τις ανωτέρω οκτώ προτάσεις Αναθεώρησης μόνο αυτή του άρθρου 86 απαιτεί πράγματι αναθεώρηση του Συντάγματος. Όλες οι υπόλοιπες μπορούν να εφαρμοστούν είτε με την κατάλληλη συνταγματική πρακτική (εκλογή Προέδρου, ασυλία, ανεξάρτητες αρχές), είτε με την ψήφιση εκτελεστικών του Συντάγματος νόμων (στρατοδικεία, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ψήφος αποδήμων), είτε με την τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής (άρθρο 68 περί εξεταστικών). Η δυστροπία, όμως, των ηγεσιών των κομμάτων του πολιτικού συστήματος, ο μικροκομματισμός και η διαρκής πόλωση δεν το έχουν επιτρέψει.
Ξοδεύουμε, λοιπόν, μια Αναθεώρηση του Συντάγματος και εννέα ολόκληρα χρόνια του ελληνικού λαού λόγω της ανικανότητας του πολιτικού συστήματος της χώρας και του εθισμού στην πόλωση.
Όπως, λοιπόν, προκύπτει από τις διατάξεις που θα αναθεωρηθούν πρόκειται για μια σημειακή αναθεώρηση του Συντάγματος από την οποία λείπει η κοινωνική, η πολιτική και εν τέλει η συνταγματική αιχμή.
Κι επαναλαμβάνω, πως αν δεν υπήρχε η λεγόμενη ψήφος των αποδήμων, η Αναθεώρηση του 2019 θα ήταν κοινωνικά και πολιτικά αόρατη. Και για αυτήν, όμως, την ψήφο των αποδήμων πρέπει να υπογραμμισθεί, πως θα μπορούσε να εξασφαλιστεί με κοινό νόμο, αρκεί αυτός να ψηφιζόταν από 200 Βουλευτές. Η δυσπιστία, όμως, των πολιτικών κομμάτων μας οδηγεί, όπως όλα δείχνουν, σε μία πληθωρική συνταγματική διάταξη, για να λειτουργήσει ως εγγύηση για το νόμο που θα ψηφιστεί στη συνέχεια. Με άλλα λόγια, θα νομοθετήσουμε δια του Συντάγματος, κάτι που δεν είναι καθόλου θετικό. Εμείς έχουμε προτείνει μία ιδιαιτέρως λιτή διάταξη, αλλά θα ψηφίσουμε εκείνη που προτείνει η πλειοψηφία, γιατί είναι καλύτερη λύση από το να αφήναμε τους εκτός Ελλάδας συμπολίτες μας εκτός εκλογικού σώματος, για μια ακόμη φορά.
Τί, όμως, κατά τη γνώμη του Κινήματος Αλλαγής θα έπρεπε να γίνει στην Θ Αναθεωρητική Βουλή;
Δυστυχώς λίγα πράγματα, αφού τα μείζονα κρίθηκαν στην προτείνουσα Βουλή, όταν η παρελθούσα πλειοψηφία αρνήθηκε να αλλάξουν διατάξεις που ρυθμίζουν τα βασικά θέματα της Διοίκησης, της Δικαιοσύνης και των μη κερδοσκοπικών μη κρατικών πανεπιστημίων.
Εμείς προτείναμε στην προηγούμενη Βουλή,
να αναθεωρηθούν διατάξεις που αφορούν καίρια για τον πολίτη θέματα, δηλαδή τον περιορισμό της γραφειοκρατίας στη Διοίκηση και στη Δικαιοσύνη, ώστε να πάψει ο πολίτης να καταδυναστεύεται από αυτήν.
Προτείναμε να κατοχυρωθούν συνταγματικά οι αποκλειστικές προθεσμίες που θέτει ο νομοθέτης, ώστε να μην είναι νόμιμη η παράκαμψή τους, να γίνει συγκεντρωτικότερος ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων, ώστε να μειωθούν οι υπερβολικές καθυστερήσεις, να καθιερωθούν οι νόμοι αυξημένης πλειοψηφίας, πχ αυτοί που αφορούν το φορολογικό σύστημα της χώρας έτσι ώστε να καταργηθεί το αντιεπενδυτικό φορολογικό «αλαλούμ»,
να αλλάξει το άρθρο 16 παρ.2 που όπως εφαρμόζεται σήμερα περιορίζει τη θρησκευτική ελευθερία στην εκπαίδευση,
να αλλάξει το 16 παρ.5 για να επιτραπούν τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, να προβλεφθεί ο απροειδοποίητος κοινοβουλευτικός έλεγχος κατά τα αγγλοσαξονικά πρότυπα,
να προβλεφθεί η δυνατότητα του πολίτη να υποστηρίζει, υπό προϋποθέσεις, τις αναφορές του σε ειδική επιτροπή της Βουλής
και γενικά να έχει η αναθεώρηση ως αιχμή τον άνθρωπο με όλες τις ιδιότητές του, δηλαδή ως πολίτη, ως διάδικο, ως διοικούμενο, ως μέλος της κοινής οικονομίας.
Οι προτάσεις μας, όμως αγνοήθηκαν από την πλειοψηφία της προηγούμενης Βουλής. Κι έτσι είμαστε υποχρεωμένοι να προχωρήσουμε με βάση τις προτάσεις που συγκέντρωσαν πάνω από 151 ψήφους.
Θα πορευτούμε, λοιπόν, έτσι.
Θέλουμε, όμως, να είναι σαφές σε αυτούς τους ελάχιστους πολίτες που μας παρακολουθούν, πως εμείς έχουμε κάνει το χρέος μας.
